Q. HORATIUS FLACCUS • OPERA ET COMMENTARII
CARM. ICARM. IICARM. IIICARM. IVCARM. SAEC.EP.SERM. ISERM. IIEPIST. IEPIST. IIA. P.

varia lectio et testimonia


opus et commentarii • varialectio et testimonia • prosodia et metra
1      egressum magna me accepit aricia roma
egressum magna me accepit aricia roma
egressum magna me accepit aricia roma
 
gressum
excepit
arithiaaritiaatroia
 
2      hospitio modico; rhetor comes heliodorus,
hospitio modico; rhetor comes heliodorus,
hospitio modico; rhetor comes heliodorus,
 
hospicio
r&horrethor
eliodorusheliodrus
 
3      graecorum longe doctissimus; inde forum appi
graecorum longe doctissimus; inde forum appi
graecorum longe doctissimus; inde forum appi
graecorum longe doctissimus; inde forum appi
 
grecorum
linguaelinguamlingue
unde
apii
 
4      differtum nautis cauponibus atque malignis.  
5      hoc iter ignavi divisimus, altius ac nos
hoc iter ignavi divisimus, altius ac nos
hoc iter ignavi divisimus, altius ac nos
 
hinc
dimisimusdivissimus
alcius
 
6      praecinctis unum: minus est gravis appia tardis.
praecinctis unum: minus est gravis appia tardis.
praecinctis unum: minus est gravis appia tardis.
 
pare cinctisprecinctisprecinctis
nimis
apia
 
7      hic ego propter aquam, quod erat deterrima, ventri
hic ego propter aquam, quod erat deterrima, ventri
 
teterrima
venti
 
8      indico bellum, cenantis haud animo aequo
indico bellum, cenantis haud animo aequo
indico bellum, cenantis haud animo aequo
 
indicio
cenantemquecenantes
haut
 
9      exspectans comites. iam nox inducere terris
exspectans comites. iam nox inducere terris
 
expectansexpectantansexpectantesexpectas
expecto comitem
 
10      umbras et caelo diffundere signa parabat:
umbras et caelo diffundere signa parabat:
 
celo
diffudere
 
11      tum pueri nautis, pueris convicia nautae
tum pueri nautis, pueris convicia nautae
 
convictiaconvitia
naute
 
12      ingerere: ‘huc adpelle;’ ‘trecentos inseris;’ ‘ohe,
ingerere: ‘huc adpelle;’ ‘trecentos inseris;’ ‘ohe,
ingerere: ‘huc adpelle;’ ‘trecentos inseris;’ ‘ohe,
 
hunc
apelleappelleapplica
ohae
 
13      iam satis est.' dum aes exigitur, dum mula ligatur,  
14      tota abit hora. mali culices ranaeque palustres
 
oraranae
 
15      avertunt somnos; absentem cantat amicam
avertunt somnos; absentem cantat amicam
avertunt somnos; absentem cantat amicam
 
evertunt sonnos
ut cantatut cantet
amicum
 
16      multa prolutus vappa nauta atque viator
 
vapa
 
17      certatim; tandem fessus dormire viator  
18      incipit ac missae pastum retinacula mulae
incipit ac missae pastum retinacula mulae
incipit ac missae pastum retinacula mulae
 
incepit
misaemisse
missae ... mulae – mulae ... missae
 
19      nauta piger saxo religat stertitque supinus.
nauta piger saxo religat stertitque supinus.
 
sertitquestertit
suppinus
 
20      iamque dies aderat, nil cum procedere lintrem
iamque dies aderat, nil cum procedere lintrem
iamque dies aderat, nil cum procedere lintrem
 
adherat
cum nil
lyncremlyntrem
 
21      sentimus, donec cerebrosus prosilit unus
sentimus, donec cerebrosus prosilit unus
 
sentinus
celebrosus
 
22      ac mulae nautaeque caput lumbosque saligno
ac mulae nautaeque caput lumbosque saligno
 
aemulae
nauteque
 
23      fuste dolat: quarta vix demum exponimur hora.  
24      ora manusque tua lavimus, feronia, lympha.
ora manusque tua lavimus, feronia, lympha.
ora manusque tua lavimus, feronia, lympha.
ora manusque tua lavimus, feronia, lympha.
ora manusque tua lavimus, feronia, lympha.
 
manus
tuas
lavimur
foeronia
limpha
 
25      milia tum pransi tria repimus atque subimus
milia tum pransi tria repimus atque subimus
 
millia
repinusreppimusrepsimus
 
26      inpositum saxis late candentibus anxur.
inpositum saxis late candentibus anxur.
inpositum saxis late candentibus anxur.
inpositum saxis late candentibus anxur.
inpositum saxis late candentibus anxur.
 
impositisimpositum
saxum
late saxis
latae
anxiranxyr
 
27      huc venturus erat maecenas optimus atque
huc venturus erat maecenas optimus atque
huc venturus erat maecenas optimus atque
 
hic
maecaenasmecaenasmecenas
optumus
 
28      cocceius, missi magnis de rebus uterque
cocceius, missi magnis de rebus uterque
 
cocceus
magnum
 
29      legati, aversos soliti conponere amicos.
legati, aversos soliti conponere amicos.
 
acuersosadversus
componere
 
30      hic oculis ego nigra meis collyria lippus
 
collirigiacolliria
 
31      inlinere. interea maecenas advenit atque
inlinere. interea maecenas advenit atque
inlinere. interea maecenas advenit atque
 
illinere
maecaenasmecaenasmecenas
atvenit
 
32      cocceius capitoque simul fonteius, ad unguem
cocceius capitoque simul fonteius, ad unguem
 
cocceus
forceus
 
33      factus homo, antoni, non ut magis alter, amicus.
 
antinoantoniiantonio
 
34      fundos aufidio lusco praetore libenter
fundos aufidio lusco praetore libenter
 
fusco
pretore
 
35      linquimus, insani ridentes praemia scribae,
linquimus, insani ridentes praemia scribae,
 
dentes
premiaproemia
 
36      praetextam et latum clavum prunaeque vatillum.
praetextam et latum clavum prunaeque vatillum.
praetextam et latum clavum prunaeque vatillum.
 
pretextam
clavom
bacillumbatillum
 
37      in mamurrarum lassi deinde urbe manemus,  
38      murena praebente domum, capitone culinam.  
39      postera lux oritur multo gratissima; namque
postera lux oritur multo gratissima; namque
 
proxima
nanque
 
40      plotius et varius sinuessae vergiliusque
plotius et varius sinuessae vergiliusque
plotius et varius sinuessae vergiliusque
plotius et varius sinuessae vergiliusque
 
plocius
varus
sinuesse
virgiliusque
 
41      occurrunt, animae, qualis neque candidiores
occurrunt, animae, qualis neque candidiores
 
anime
quales
 
42      terra tulit neque quis me sit devinctior alter.
terra tulit neque quis me sit devinctior alter.
terra tulit neque quis me sit devinctior alter.
 
nequis
fit
devincior
 
43      o qui conplexus et gaudia quanta fuerunt.
 
conplexus
 
44      nil ego contulerim iucundo sanus amico.
nil ego contulerim iucundo sanus amico.
 
praetulerim
iocundoiucumdo
 
45      proxima campano ponti quae villula, tectum
proxima campano ponti quae villula, tectum
 
proxuma
testum
 
46      praebuit et parochi, quae debent, ligna salemque.
praebuit et parochi, quae debent, ligna salemque.
praebuit et parochi, quae debent, ligna salemque.
praebuit et parochi, quae debent, ligna salemque.
 
prebuit
parrochi
quequi
linqua
 
47      hinc muli capuae clitellas tempore ponunt.
hinc muli capuae clitellas tempore ponunt.
 
mulaemule
ditellas
 
48      lusum it maecenas, dormitum ego vergiliusque;
lusum it maecenas, dormitum ego vergiliusque;
lusum it maecenas, dormitum ego vergiliusque;
 
ut
maecaenasmecaenasmecenas
virgiliusque
 
49      namque pila lippis inimicum et ludere crudis.
namque pila lippis inimicum et ludere crudis.
 
nanque
lippus
 
50      hinc nos coccei recipit plenissima villa,  
51      quae super est caudi cauponas. nunc mihi paucis
quae super est caudi cauponas. nunc mihi paucis
quae super est caudi cauponas. nunc mihi paucis
 
semper
claudii
cauponas claudii
 
52      sarmenti scurrae pugnam messique cicirri,
sarmenti scurrae pugnam messique cicirri,
sarmenti scurrae pugnam messique cicirri,
 
scurre
messiique
cicereiuscicerreicicerricicerriuscicircicicirriuscirei
 
53      musa, velim memores et quo patre natus uterque
 
pat
 
54      contulerit litis. messi clarum genus osci;
contulerit litis. messi clarum genus osci;
 
lites
messi clarum genus osci ¦¦ sarmenti domina exstat – sarmenti domina exstat ¦¦ messi clarum genus osci
 
55      sarmenti domina exstat: ab his maioribus orti  
56      ad pugnam venere. prior sarmentus equi te
ad pugnam venere. prior sarmentus equi te
 
venire
sarmentissarmentius
 
57      esse feri similem dico.’ ridemus, et ipse
esse feri similem dico.’ ridemus, et ipse
 
ferri
redemus
 
58      messius ‘accipio,’ caput et movet. ‘o tua cornu
messius ‘accipio,’ caput et movet. ‘o tua cornu
messius ‘accipio,’ caput et movet. ‘o tua cornu
 
mesiusmissus
capud
tibi
 
59      ni foret exsecto frons,’ inquit, ‘quid faceres, cum
ni foret exsecto frons,’ inquit, ‘quid faceres, cum
ni foret exsecto frons,’ inquit, ‘quid faceres, cum
 
si
execto
inquid
 
60      sic mutilus minitaris? at illi foeda cicatrix
sic mutilus minitaris? at illi foeda cicatrix
 
miniteris
faedafeda
 
61      saetosam laevi frontem turpaverat oris.
saetosam laevi frontem turpaverat oris.
saetosam laevi frontem turpaverat oris.
 
saetossamsetosam
laetilevi
oraorbe
 
62      campanum in morbum, in faciem permulta iocatus,
campanum in morbum, in faciem permulta iocatus,
campanum in morbum, in faciem permulta iocatus,
campanum in morbum, in faciem permulta iocatus,
 
canpanum
immorbum
fatiem
locatus
 
63      pastorem saltaret uti cyclopa rogabat:
pastorem saltaret uti cyclopa rogabat:
pastorem saltaret uti cyclopa rogabat:
 
saltret
ciclopacidopocillo pa
rogarat
 
64      nil illi larva aut tragicis opus esse cothurnis.
nil illi larva aut tragicis opus esse cothurnis.
 
barba
coturniscuturnis
 
65      multa cicirrus ad haec: donasset iamne catenam
multa cicirrus ad haec: donasset iamne catenam
 
cicerrus
hec
 
66      ex voto laribus, quaerebat; scriba quod esset,
 
querebat
 
67      nilo deterius dominae ius esse; rogabat
nilo deterius dominae ius esse; rogabat
nilo deterius dominae ius esse; rogabat
nilo deterius dominae ius esse; rogabat
 
nichilonihilonullo
deterius nihilo
dominedomicevisdominidominum visdominus
ius
 
68      denique, cur umquam fugisset, cui satis una
denique, cur umquam fugisset, cui satis una
 
nunc quamunquam
sanis
 
69      farris libra foret, gracili sic tamque pusillo.  
70      prorsus iucunde cenam producimus illam.
prorsus iucunde cenam producimus illam.
 
iocundaeiocundamiocundeiucundaeiucundam
caenam
 
71      tendimus hinc recta beneventum, ubi sedulus hospes
tendimus hinc recta beneventum, ubi sedulus hospes
tendimus hinc recta beneventum, ubi sedulus hospes
 
recte
beneventum recte
setulus
 
72      paene macros arsit dum turdos versat in igni.
paene macros arsit dum turdos versat in igni.
paene macros arsit dum turdos versat in igni.
paene macros arsit dum turdos versat in igni.
paene macros arsit dum turdos versat in igni.
 
penepoene
arsit macros
turdos dum
tardosturbos
in igneinsignis
 
73      nam vaga per veterem dilapso flamma culinam
 
delapso
 
74      volcano summum properabat lambere tectum.
 
vulcano
 
75      convivas avidos cenam servosque timentis
convivas avidos cenam servosque timentis
 
caenam
timentes
 
76      tum rapere atque omnis restinguere velle videres.
tum rapere atque omnis restinguere velle videres.
tum rapere atque omnis restinguere velle videres.
 
tunc
omnesrestringuere
videri
 
77      incipit ex illo montis apulia notos
 
appuliamihi dauniamontes
 
78      ostentare mihi, quos torret atabulus et quos
ostentare mihi, quos torret atabulus et quos
 
gravis
terret
 
79      nunquam erepsemus, nisi nos vicina trivici
nunquam erepsemus, nisi nos vicina trivici
nunquam erepsemus, nisi nos vicina trivici
 
numquam
avicina
tricivi
 
80      villa recepisset lacrimoso non sine fumo,
villa recepisset lacrimoso non sine fumo,
 
valla
lacrimo
 
81      udos cum foliis ramos urente camino.
 
rammos
 
82      hic ego mendacem stultissimus usque puellam  
83      ad mediam noctem exspecto; somnus tamen aufert
 
noctem mediam
 
84      intentum veneri; tum inmundo somnia visu
intentum veneri; tum inmundo somnia visu
 
intantum
immundoinmodo
 
85      nocturnam vestem maculant ventremque supinum.
nocturnam vestem maculant ventremque supinum.
nocturnam vestem maculant ventremque supinum.
 
nocturna
ventreque
sopinumsuppinum
 
86      quattuor hinc rapimur viginti et milia raedis,
quattuor hinc rapimur viginti et milia raedis,
 
quatuor
redisrhaedis
 
87      mansuri oppidulo, quod versu dicere non est,
 
opidulo
 
88      signis perfacile est: venit vilissima rerum
signis perfacile est: venit vilissima rerum
signis perfacile est: venit vilissima rerum
 
perfacele
est
villissima
 
89      hic aqua, sed panis longe pulcherrimus, ultra
 
panis
 
90      callidus ut soleat umeris portare viator.
 
humerisumbris
 
91      nam canusi lapidosus, aquae non ditior urna:
nam canusi lapidosus, aquae non ditior urna:
nam canusi lapidosus, aquae non ditior urna:
nam canusi lapidosus, aquae non ditior urna:
 
labidosus
atquesed
diciorditiusdulcior
una
 
92      qui locus a forti diomede est conditus olim.  
93      flentibus hinc varius discedit maestus amicis.
flentibus hinc varius discedit maestus amicis.
flentibus hinc varius discedit maestus amicis.
flentibus hinc varius discedit maestus amicis.
 
hichin
varus
discessit
meaestusmestus
 
94      inde rubos fessi pervenimus, utpote longum
 
utpute
 
95      carpentes iter et factum corruptius imbri.
 
imbreymbri
 
96      postera tempestas melior, via peior ad usque
postera tempestas melior, via peior ad usque
 
tempesta
peior atusquepeiora tusque
 
97      bari moenia piscosi; dein gnatia lymphis
bari moenia piscosi; dein gnatia lymphis
bari moenia piscosi; dein gnatia lymphis
bari moenia piscosi; dein gnatia lymphis
bari moenia piscosi; dein gnatia lymphis
 
barri
maenia
dehincdeindehinc
egnatiagratia
limphisnimphisnymphis
 
98      iratis exstructa dedit risusque iocosque,
iratis exstructa dedit risusque iocosque,
iratis exstructa dedit risusque iocosque,
 
extructa
rursusque
locosque
 
99      dum flamma sine tura liquescere limine sacro
dum flamma sine tura liquescere limine sacro
 
thura
flaminefluminelimnelumine
 
100      persuadere cupit. credat iudaeus apella,
persuadere cupit. credat iudaeus apella,
persuadere cupit. credat iudaeus apella,
 
credascredet
iudeus
apellat
 
101      non ego; namque deos didici securum agere aevom
non ego; namque deos didici securum agere aevom
 
nanque
aevum
 
102      nec, siquid miri faciat natura, deos id
nec, siquid miri faciat natura, deos id
nec, siquid miri faciat natura, deos id
nec, siquid miri faciat natura, deos id
 
miris
facias
deo
deos
 
103      tristis ex alto caeli demittere tecto.
tristis ex alto caeli demittere tecto.
tristis ex alto caeli demittere tecto.
 
tristes
celi
dimittere
 
104      brundisium longae finis chartaeque viaeque est.
brundisium longae finis chartaeque viaeque est.
brundisium longae finis chartaeque viaeque est.
brundisium longae finis chartaeque viaeque est.
brundisium longae finis chartaeque viaeque est.
 
brundesiumbrundisum
longe
cartaequecarthaeque
viequest
est
 

TESTIMONIA


Ln. 1. Servius Volgatus ad Verg. Aen. II 713 (deficiunt Thilonis codices)

Ln. 5—6. ‘altius — unum’ Servius ad Aen. I 210 VIII 724

Ln. 15—16. ‘absentem — vappa’ gloss. Mai class, auct. VIII 614

Ln. 20. cf Sedulius op. pasch. IIII 113: ‘iamque dies aderat nocturna maestior umbra’

Ln. 23. ‘quarta — hora’ carmen de figuris v. 179 p. 70 Halm.

Ln. 24. Eutychis ars II 16 p. 484 K.

Ln. 32—33. ‘ad — homo’ Acr. ad art. poet 294

Ln. 32. Servius ad georg. II 277

Ln. 32. cf Vincentius Bellovac. spec. hist. 69: ‘homo factus ad unguem’

Ln. 35. Prisc. II 2, 13

Ln. 35. Alcuinus p. 2085 P. ‘insani — scrib(a)e’

Ln. 35. Acr. ad serm. II 3, 43

Ln. 36. Servius ad Aen. XI 788

Ln. 36. cf gloss. Mai class. auct. VII 552: ‘batillum turibulum’ 575: ‘pruna, carbones vivi’ VIII 80: ‘batum, vas vivi; batillum, parvum batum. Horatius: latum clavum prunaeque batillum’

Ln. 36. gloss. Isidor. 1601 t. VII 492 Arev.: vascillum, parvum vas’

Ln. 39. cf ecbasis capt. v. 322: ‘postera lux oritur, multo gratissima fertur’

Ln. 40—42. ‘Plotius — tulit’ Prisc. XVII 32

Ln. 41—42. cf. vita s. Thomae Cantuarensis auctore Willelmo vol. I p. 182 G.: ‘quali non candidiorem terra tulit, nec quo fuerit devinctior alter’

Ln. 43. ecbasis captivi 776

Ln. 44. ecbasis capt. 991

Ln. 46. ‘parochi — salemque’ Prob. de nomine p. 200 K.

Ln. 47. Servius ad georg. I 273

Ln. 59—60. ‘quid — minitaris’ gloss. Mai class. auct. VIII 341

Ln. 70. cf ecb. capt. 1206: ‘prorsus iucundam noctem produximus istam’

Ln. 72. schol. Pers. 6, 24

Ln. 78. cf Gellius II 22, 25: ‘ut est Horatianus quoque ille Atabulus’

Ln. 80. cf Ovid. met. X 6: ‘fax ... lacrimoso stridula fumo’

Ln. 80. Auson, epist. 4, 7: ‘et tinguit piceo lacrimosa colonica fumo’

Ln. 87. cf ecbasis capt. 193: ‘potio talis adest, quae versu dicere non est’

Ln. 93. cf ecbasis capt. 506: ‘flentibus hic paucis discedit moestus amicis’

Ln. 94. ‘inde — pervenimus’ Servius ad georg. I 266

Ln. 101. ‘namque — aevum’ Acr. ad serm. II 6, 65

Ad graece scripta legenda typus graecus extrahe


GAI M. SEVER • MMDCCLX • MMDCCLXVII