Q. HORATIUS FLACCUS • OPERA ET COMMENTARII
CARM. ICARM. IICARM. IIICARM. IVCARM. SAEC.EP.SERM. ISERM. IIEPIST. IEPIST. IIA. P.

varia lectio et testimonia


opus et commentarii • varialectio et testimonia • prosodia et metra
1      lucili, quam sis mendosus, teste catone,
 
quod sisquod sit
 
2      defensore tuo, pervincam, qui male factos
defensore tuo, pervincam, qui male factos
defensore tuo, pervincam, qui male factos
defensore tuo, pervincam, qui male factos
 
deffensore
novotui
convincamdevincamprope vincam
quod
 
3      emendare parat versus, hoc lenius ille,
emendare parat versus, hoc lenius ille,
emendare parat versus, hoc lenius ille,
emendare parat versus, hoc lenius ille,
 
commendare
emenda rapat
lenior
illo
 
4      quo melior vir et est longe subtilior illo,
quo melior vir et est longe subtilior illo,
quo melior vir et est longe subtilior illo,
quo melior vir et est longe subtilior illo,
 
est quo vir meliorest quo vix meliorest vir melior estquo est vir meliorquo melior vir adestquo melior vir estquo melior vir hic estquo melior vir is estquo meliorque vir et estquo meliore vir et estquo vir est melior
vir, et est longe subtilior isto
long aclonge et
ille
 
5      qui multum puer et loris et funibus udis
qui multum puer et loris et funibus udis
qui multum puer et loris et funibus udis
 
quem
paulum
fueritnuperpuer estpuerospuerum est
 
6      exoratus, ut esset, opem qui ferre poetis
exoratus, ut esset, opem qui ferre poetis
exoratus, ut esset, opem qui ferre poetis
exoratus, ut esset, opem qui ferre poetis
exoratus, ut esset, opem qui ferre poetis
 
est hortatusest ornatusexcoriatusexhortatusexornatus
ut esset
opus
quisquod
ferrer
 
7      antiquis posset contra fastidia nostra,
antiquis posset contra fastidia nostra,
antiquis posset contra fastidia nostra,
 
ambiguis
fastivia
vestra
 
8      grammaticorum equitum doctissimus. ut redeam illuc:
grammaticorum equitum doctissimus. ut redeam illuc:
grammaticorum equitum doctissimus. ut redeam illuc:
 
grecorumromanorum
equidem
illic
 
9      nempe inconposito dixi pede currere versus
 
incomposito
 
10      lucili. quis tam lucili fautor inepte est,
lucili. quis tam lucili fautor inepte est,
lucili. quis tam lucili fautor inepte est,
 
lucilii
inepti estineptus
est
 
11      ut non hoc fateatur? at idem, quod sale multo
ut non hoc fateatur? at idem, quod sale multo
 
ad
quaequo
 
12      urbem defricuit, charta laudatur eadem.
 
deconfricuitperfricuit
 
13      nec tamen hoc tribuens dederim quoque cetera; nam sic
nec tamen hoc tribuens dederim quoque cetera; nam sic
nec tamen hoc tribuens dederim quoque cetera; nam sic
 
caetera
num
 
14      et laberi mimos ut pulchra poemata mirer.
et laberi mimos ut pulchra poemata mirer.
et laberi mimos ut pulchra poemata mirer.
 
laberiiliberi
minos
pulcra
 
15      ergo non satis est risu diducere rictum
 
deducere
 
16      auditoris; et est quaedam tamen hic quoque virtus.
auditoris; et est quaedam tamen hic quoque virtus.
 
quedam
hec
 
17      est brevitate opus, ut currat sententia neu se
est brevitate opus, ut currat sententia neu se
est brevitate opus, ut currat sententia neu se
 
est modo tristo. saepe iocoso.
curatcurras
sentencia
 
18      inpediat verbis lassas onerantibus auris,
inpediat verbis lassas onerantibus auris,
inpediat verbis lassas onerantibus auris,
 
impediat
honerantibus
aures
 
19      et sermone opus est modo tristi, saepe iocoso,
 
sepe
 
20      defendente vicem modo rhetoris atque poetae,
defendente vicem modo rhetoris atque poetae,
defendente vicem modo rhetoris atque poetae,
 
decendente
rethoris
poete
 
21      interdum urbani, parcentis viribus atque
 
urbane
 
22      extenuantis eas consulto. ridiculum acri
 
extennuantisextenuatis
 
23      fortius et melius magnas plerumque secat res.
fortius et melius magnas plerumque secat res.
 
forcius
ac
 
24      illi, scripta quibus comoedia prisca viris est,
illi, scripta quibus comoedia prisca viris est,
 
illis
comedia
 
25      hoc stabant, hoc sunt imitandi; quos neque pulcher
 
quas
 
26      hermogenes umquam legit neque simius iste
hermogenes umquam legit neque simius iste
 
unquam
simus
 
27      nil praeter calvum et doctus cantare catullum.
nil praeter calvum et doctus cantare catullum.
nil praeter calvum et doctus cantare catullum.
 
calvom
edoctus
 
28      ‘at magnum fecit, quod verbis graeca latinis
 
greca
 
29      miscuit.’ o seri studiorum, quine putetis
miscuit.’ o seri studiorum, quine putetis
miscuit.’ o seri studiorum, quine putetis
 
saerisacri
qui nequid ne
putaritputatis
 
30      difficile et mirum, rhodio quod pitholeonti
difficile et mirum, rhodio quod pitholeonti
difficile et mirum, rhodio quod pitholeonti
difficile et mirum, rhodio quod pitholeonti
 
dificile
ac
rodio
petaoleontiphitoleonphitoleontipitho leontipitholeionpitholeopitholeo olimpito leontipitoleonpo&ae. leontipythalochonpytho leonti
 
31      contigit? ‘at sermo lingua concinnus utraque
 
concinus
 
32      suavior, ut chio nota si conmixta falerni est.’
suavior, ut chio nota si conmixta falerni est.’
 
et
commissacommixta
 
33      cum versus facias, te ipsum percontor, an et cum
cum versus facias, te ipsum percontor, an et cum
 
facias? te
an&cum
 
34      dura tibi peragenda rei sit causa petilli?
dura tibi peragenda rei sit causa petilli?
 
durum
petellipetilli, et
 
35      scilicet oblitus patriaeque patrisque latini,
scilicet oblitus patriaeque patrisque latini,
scilicet oblitus patriaeque patrisque latini,
scilicet oblitus patriaeque patrisque latini,
 
oblitisoblitos
patriae patriiquepatrieque patrisque
patrumque latine
latinaelatine
 
36      cum pedius causas exsudet poplicola atque
cum pedius causas exsudet poplicola atque
cum pedius causas exsudet poplicola atque
 
pedibus
exudet
publicolapubliculapuplicola
 
37      corvinus, patriis intermiscere petita  
38      verba foris malis, canusini more bilinguis.
verba foris malis, canusini more bilinguis.
 
malimmalles
mere
 
39      atque ego cum graecos facerem, natus mare citra,
atque ego cum graecos facerem, natus mare citra,
 
atqui
grecos
 
40      versiculos, vetuit me tali voce quirinus
 
tali me
 
41      post mediam noctem visus, cum somnia vera:
post mediam noctem visus, cum somnia vera:
 
noctem mediam
sonnia
 
42      ‘in silvam non ligna feras insanius ac si
‘in silvam non ligna feras insanius ac si
‘in silvam non ligna feras insanius ac si
‘in silvam non ligna feras insanius ac si
 
silvas
ne
lignilingua
feræsferes
 
43      magnas graecorum malis inplere catervas.’
magnas graecorum malis inplere catervas.’
 
grecorum
implere
 
44      turgidus alpinus iugulat dum memnona dumque
 
memonamennonamenoma
 
45      diffingit rheni luteum caput, haec ego ludo,
diffingit rheni luteum caput, haec ego ludo,
diffingit rheni luteum caput, haec ego ludo,
diffingit rheni luteum caput, haec ego ludo,
diffingit rheni luteum caput, haec ego ludo,
 
deffingitdefinditdefingitdefringitdiffingatdiffinget
defringit rhenodiffringit rhoeci
capud
hechoc
ede
 
46      quae neque in aede sonent certantia iudice tarpa
quae neque in aede sonent certantia iudice tarpa
 
sonant
certancia
 
47      nec redeant iterum atque iterum spectanda theatris.
 
spectantiaspectataspectatque
 
48      arguta meretrice potes davoque chremeta
arguta meretrice potes davoque chremeta
arguta meretrice potes davoque chremeta
 
in meretrice
placespotenspotestputes
crhemeta
 
49      eludente senem comis garrire libellos
eludente senem comis garrire libellos
eludente senem comis garrire libellos
eludente senem comis garrire libellos
 
et ludent
comes
comi garrire labello
labelloslibellispopello
 
50      unus vivorum, fundani, pollio regum  
51      facta canit pede ter percusso; forte epos acer
 
fatafracta
 
52      ut nemo varius ducit, molle atque facetum
ut nemo varius ducit, molle atque facetum
ut nemo varius ducit, molle atque facetum
ut nemo varius ducit, molle atque facetum
 
neme
varus
dicitdictuductuductum
mole
 
53      vergilio adnuerunt gaudentes rure camenae:
vergilio adnuerunt gaudentes rure camenae:
vergilio adnuerunt gaudentes rure camenae:
 
virgilio
adnuerantadnuerintadnumeruntannuerantannuerint
camene
 
54      hoc erat, experto frustra varrone atacino
 
varone
 
55      atque quibusdam aliis, melius quod scribere possem,
 
possim
 
56      inventore minor; neque ego illi detrahere ausim
 
illi
 
57      haerentem capiti cum multa laude coronam.
haerentem capiti cum multa laude coronam.
haerentem capiti cum multa laude coronam.
 
herentem
capite
cumulatacumulatummulta cum
 
58      at dixi fluere hunc lutulentum, saepe ferentem
at dixi fluere hunc lutulentum, saepe ferentem
at dixi fluere hunc lutulentum, saepe ferentem
 
lutulente
sepe
ferentum
 
59      plura quidem tollenda relinquendis. age quaeso,
plura quidem tollenda relinquendis. age quaeso,
 
quidæm
quaeroqueroqueso
 
60      tu nihil in magno doctus reprehendis homero?
tu nihil in magno doctus reprehendis homero?
tu nihil in magno doctus reprehendis homero?
 
nichil
reprendis
omero
 
61      nil comis tragici mutat lucilius acci?
nil comis tragici mutat lucilius acci?
nil comis tragici mutat lucilius acci?
nil comis tragici mutat lucilius acci?
nil comis tragici mutat lucilius acci?
 
nihil
comes
tragicistraici
motat licilius
acciiactiattienni
 
62      non ridet versus enni gravitate minores,
non ridet versus enni gravitate minores,
 
acciennii
minoris
 
63      cum de se loquitur non ut maiore reprensis?
cum de se loquitur non ut maiore reprensis?
 
loquitur de se, ut de non
reprehensis
 
64      quid vetat et nosmet lucili scripta legentis
quid vetat et nosmet lucili scripta legentis
quid vetat et nosmet lucili scripta legentis
 
notat
luciliilucilli
legentes
 
65      quaerere, num illius, num rerum dura negarit
quaerere, num illius, num rerum dura negarit
quaerere, num illius, num rerum dura negarit
 
querere
non illius
negavit
 
66      versiculos natura magis factos et euntis
versiculos natura magis factos et euntis
versiculos natura magis factos et euntis
 
abtosaltosaptoscomptos
et
euntesventis
 
67      mollius ac siquis pedibus quid claudere senis,
mollius ac siquis pedibus quid claudere senis,
 
at sitet
qui
 
68      hoc tantum contentus, amet scripsisse ducentos  
69      ante cibum versus, totidem cenatus, etrusci
ante cibum versus, totidem cenatus, etrusci
 
caenatus
etrusce
 
70      quale fuit cassi rapido ferventius amni
quale fuit cassi rapido ferventius amni
quale fuit cassi rapido ferventius amni
 
crassi
ferventuus
anni
 
71      ingenium, capsis quem fama est esse librisque
ingenium, capsis quem fama est esse librisque
 
ingeniom
capsis quem fama est esse librisque
 
72      ambustum propriis. fuerit lucilius, inquam,
ambustum propriis. fuerit lucilius, inquam,
 
propriis
imquam
 
73      comis et urbanus, fuerit limatior idem
 
urbanis
 
74      quam rudis et graecis intacti carminis auctor
quam rudis et graecis intacti carminis auctor
quam rudis et graecis intacti carminis auctor
quam rudis et graecis intacti carminis auctor
quam rudis et graecis intacti carminis auctor
 
rudius
aatex
grecis
qui intacti
actor
 
75      quamque poetarum seniorum turba; sed ille,
 
set
 
76      si foret hoc nostrum fato delapsus in aevum,
si foret hoc nostrum fato delapsus in aevum,
si foret hoc nostrum fato delapsus in aevum,
 
facto
delatusdilapsisdilatuslaps
evum
 
77      detereret sibi multa, recideret omne quod ultra
 
d&errer&detraheret
 
78      perfectum traheretur, et in versu faciendo  
79      saepe caput scaberet vivos et roderet unguis.
saepe caput scaberet vivos et roderet unguis.
saepe caput scaberet vivos et roderet unguis.
saepe caput scaberet vivos et roderet unguis.
 
sepe
capud
scabar&scalperet
ungues
 
80      saepe stilum vertas, iterum quae digna legi sint
saepe stilum vertas, iterum quae digna legi sint
saepe stilum vertas, iterum quae digna legi sint
saepe stilum vertas, iterum quae digna legi sint
 
que
legissentlegissint
sunt
sint
 
81      scripturus, neque te ut miretur turba labores,  
82      contentus paucis lectoribus. an tua demens
 
clemens
 
83      vilibus in ludis dictari carmina malis?
vilibus in ludis dictari carmina malis?
 
milibus
inludisilludis
 
84      non ego; nam satis est equitem mihi plaudere, ut audax,
non ego; nam satis est equitem mihi plaudere, ut audax,
non ego; nam satis est equitem mihi plaudere, ut audax,
 
equidem
equitem
mihi
 
85      contemptis aliis, explosa arbuscula dixit.
contemptis aliis, explosa arbuscula dixit.
 
contenptis
arbustula
 
86      men moveat cimex pantilius aut cruciet quod
men moveat cimex pantilius aut cruciet quod
men moveat cimex pantilius aut cruciet quod
 
cumex
pantilliuspotillius
cruci&cruciat
 
87      vellicet absentem demetrius aut quod ineptus
 
demetrias
 
88      fannius hermogenis laedat conviva tigelli?
fannius hermogenis laedat conviva tigelli?
fannius hermogenis laedat conviva tigelli?
fannius hermogenis laedat conviva tigelli?
fannius hermogenis laedat conviva tigelli?
 
faniusfaunius
ermocenis
ledat
convia
tigilli
 
89      plotius et varius, maecenas vergiliusque,
plotius et varius, maecenas vergiliusque,
plotius et varius, maecenas vergiliusque,
plotius et varius, maecenas vergiliusque,
 
plocius
varus
maecaenasmecaenasmecenas
virgiliusque
 
90      valgius et probet haec octavius optimus atque
valgius et probet haec octavius optimus atque
valgius et probet haec octavius optimus atque
 
hec
haec
hoctavius
 
91      fuscus et haec utinam viscorum laudet uterque
fuscus et haec utinam viscorum laudet uterque
fuscus et haec utinam viscorum laudet uterque
 
aeque
uninam
laudat
 
92      ambitione relegata. te dicere possum,
 
ambicione
 
93      pollio, te, messalla, tuo cum fratre, simulque
pollio, te, messalla, tuo cum fratre, simulque
pollio, te, messalla, tuo cum fratre, simulque
 
pollo
messala
fracre
 
94      vos, bibule et servi, simul his te, candide furni,
vos, bibule et servi, simul his te, candide furni,
vos, bibule et servi, simul his te, candide furni,
vos, bibule et servi, simul his te, candide furni,
 
bibuli
servii
iste
funi
 
95      conpluris alios, doctos ego quos et amicos
 
compluresqueconpluresconpluresque
 
96      prudens praetereo, quibus haec, sint qualiacumque,
prudens praetereo, quibus haec, sint qualiacumque,
prudens praetereo, quibus haec, sint qualiacumque,
 
pretereo
sunt
qualia cumque
 
97      adridere velim, doliturus, si placeant spe
 
arridere
 
98      deterius nostra. demetri, teque, tigelli,
deterius nostra. demetri, teque, tigelli,
deterius nostra. demetri, teque, tigelli,
 
que
teque
tigilli
 
99      discipularum inter iubeo plorare cathedras.
 
discipulorumdiscupularum
 
100      i, puer, atque meo citus haec subscribe libello.
 
hoc
 

TESTIMONIA


Ln. 1. cf simile exordium ap. Persium Horati imitatorem s. 3, 1: ‘Nempe hoc adsidue e. q. s.’ eidem s. 5, 1 Horatiani sermonis I 3 exordium ante oculos versatum esse arbitramur

Ln. 1. cf ecb. captivi 22: ‘nam pede composito certans insistere metro’ 436: ‘nec pede composite sese sociaverat antro’

Ln. 1—3. cf. Hieronym. epist. 84: ‘mordetur et Lucilius, quod incomposito currat pede, et tamen sales eius leposque laudantur’

Ln. 3 sq. ‘quod (quae B) — defricuit’ Consentius p. 348 K.

Ln. 6. cf ecb. capt. 16: ‘hic sua devitat, dum pulchra poemata cantat’

Ln. 22. ‘ridiculum — res’ florileg. Nostrad. 188

Ln. 24. cf ecb. captivi 706: ‘talia conferre compellit simius iste’

Ln. 28. ‘at — miscuit’ Iulius Rufinianus de figuris sent. et eloc. § 6 p. 39 sq. Halm.

Ln. 29—31. ‘o — contigit’ Prisc. XVI 2, 12

Ln. 41. cf ecb. capt. 227: ‘post noctem mediam, quando sunt somnia uera’

Ln. 42. ‘in silvam ne ligna ferae’ praefatio s. Eusebii Hieronymi in librum psalmorum [Vall. VIIII 1157] Hieronymus adv. Pelagian. in fine, Hieronym. Sophonio epist. 134

Ln. 42. Servat. Lupus ad Einhardum epist. 1

Ln. 42. Servat. Lupi de tribus quaestionibus liber pag. 256 Baluz.

Ln. 42. cf Berno Augiensis de cons, tonorum diversitate [t. II p. 114 Gerbert.]: ‘in siluam ne ligna ferae; et in mare pisces?’

Ln. 42. Petrus Cluniacensis epist. II 12: ‘et quamvis secundum vulgare proverbium stolidissimum videatur humeris ligna ad silvam deferre et aqua urceo allata mare infundere’

Ln. 52 sq. cf Quintilian. institut. orat. VI 3, 20: ‘neque enim diceret Horatius, facetum carminis genus natura concessum esse Vergilio’

Ln. 52. ‘Varius — facetum’ Servius ad Verg. ecl. VIIII 35

Ln. 62. Servius ad Aen. XI 601

Ln. 73. cf ecb. captivi 715: ‘comis et urbanus, animo pius, ore serenus’

Ln. 79. schol. Pers. 1, 106

Ln. 79. Eutychis ars II 1 p. 467 K.

Ln. 79. cf ecbasis captivi 13: ‘saepe caput scabitur, vinus conroditur unguis’

Ln. 80. ‘saepe stilum vertas’ Pompeii commentum ap. Keil. V 1 p. 109

Ln. 80—81. ‘saepe — scripturus’ Hieronym. comment. in ecclesiasten cap. 2

Ln. 85. ‘explosa Arbuscula dixit’ Servius ad ecl. 10, 6

Ln. 87. ‘vellicat absentem Demetrius’ Eutychis ars II 2 p. 2169 P.

Ln. 100. cf ecbasis captivi 695: ‘i puer, atque meae citus hunc impone coquinae’

Ad graece scripta legenda typus graecus extrahe


GAI M. SEVER • MMDCCLX • MMDCCLXVII