Q. HORATIUS FLACCUS • OPERA ET COMMENTARII
CARM. ICARM. IICARM. IIICARM. IVCARM. SAEC.EP.SERM. ISERM. IIEPIST. IEPIST. IIA. P.

varia lectio et testimonia


opus et commentarii • varialectio et testimonia • prosodia et metra
1      h. ut nasidieni iuvit te cena beati?
h. ut nasidieni iuvit te cena beati?
h. ut nasidieni iuvit te cena beati?
h. ut nasidieni iuvit te cena beati?
 
qui
nasi dileni
inviteinvitte
cena
 
2      nam mihi quaerenti convivam dictus here illic
nam mihi quaerenti convivam dictus here illic
nam mihi quaerenti convivam dictus here illic
nam mihi quaerenti convivam dictus here illic
nam mihi quaerenti convivam dictus here illic
nam mihi quaerenti convivam dictus here illic
 
querenti
convivam quaerenti
conviva
dicti here
heri
illuc
 
3      de medio potare die. f. sic, ut mihi numquam
de medio potare die. f. sic, ut mihi numquam
de medio potare die. f. sic, ut mihi numquam
 
patare
sicut
nunquam
 
4      in vita fuerit melius. h. da, si grave non est,
in vita fuerit melius. h. da, si grave non est,
 
dic
sic
 
5      quae prima iratum ventrem placaverit esca.
quae prima iratum ventrem placaverit esca.
quae prima iratum ventrem placaverit esca.
 
que
treventre
pa caveratpacaveritpeccaveritpucaverit
 
6      f. in primis lucanus aper: leni fuit austro
f. in primis lucanus aper: leni fuit austro
 
imprimisinprimis
fluithic fuit
 
7      captus, ut aiebat cenae pater: acria circum
 
caenaecaenecene
 
8      rapula, lactucae, radices, qualia lassum
rapula, lactucae, radices, qualia lassum
rapula, lactucae, radices, qualia lassum
 
rappula
radices, lactucae et qualia
lapsum
 
9      pervellunt stomachum, siser, allec, faecula coa.
pervellunt stomachum, siser, allec, faecula coa.
pervellunt stomachum, siser, allec, faecula coa.
 
alecallaechallec
fecula
choachohaco&coha
 
10      his ut sublatis puer alte cinctus acernam
his ut sublatis puer alte cinctus acernam
 
ubi
sublatas
 
11      gausape purpureo mensam pertersit et alter
 
detersitpertexit
 
12      sublegit quodcumque iaceret inutile quodque
sublegit quodcumque iaceret inutile quodque
 
quodcunque
quodque iaceret
 
13      posset cenantis offendere, ut attica virgo
posset cenantis offendere, ut attica virgo
 
caenantescaenantiscenantes
offenderet
 
14      cum sacris cereris procedit fuscus hydaspes
cum sacris cereris procedit fuscus hydaspes
 
cereis
hidaspeshydapeshydapseshydas pes
 
15      caecuba vina ferens, alcon chium maris expers.
 
al conchiumalconchium
 
16      hic erus ‘albanum, maecenas, sive falernum
hic erus ‘albanum, maecenas, sive falernum
hic erus ‘albanum, maecenas, sive falernum
hic erus ‘albanum, maecenas, sive falernum
 
herus
albinum
maecaenasmecaenasmeceenasmecenas
valernum
 
17      te magis adpositis delectat, habemus utrumque’.
 
appositis
 
18      h. divitias miseras! sed quis cenantibus una,
h. divitias miseras! sed quis cenantibus una,
h. divitias miseras! sed quis cenantibus una,
 
set
caenantibuscanentibus
unam
 
19      fundani, pulcre fuerit tibi, nosse laboro.
fundani, pulcre fuerit tibi, nosse laboro.
 
fundafundam
pulchre
 
20      f. summus ego et prope me viscus thurinus et infra,
f. summus ego et prope me viscus thurinus et infra,
f. summus ego et prope me viscus thurinus et infra,
 
et
pro
thurrinusturanusturinus
 
21      si memini, varius; cum servilio balatrone
si memini, varius; cum servilio balatrone
si memini, varius; cum servilio balatrone
 
seminici
varias
balathronebalatrhone
 
22      vibidius, quos maecenas adduxerat umbras.
vibidius, quos maecenas adduxerat umbras.
vibidius, quos maecenas adduxerat umbras.
vibidius, quos maecenas adduxerat umbras.
 
ubidius
quas
maecaenasmecenas
adduxerit
 
23      nomentanus erat super ipsum, porcius infra,
 
porticusportius
 
24      ridiculus totas semel absorbere placentas;
ridiculus totas semel absorbere placentas;
 
simul
absorberetobsorbere
 
25      nomentanus ad hoc, qui, siquid forte lateret,
 
nonmentanus
 
26      indice monstraret digito; nam cetera turba,
indice monstraret digito; nam cetera turba,
 
monstraremostrar&
caetera
 
27      nos, inquam, cenamus avis, conchylia, piscis,
nos, inquam, cenamus avis, conchylia, piscis,
nos, inquam, cenamus avis, conchylia, piscis,
nos, inquam, cenamus avis, conchylia, piscis,
nos, inquam, cenamus avis, conchylia, piscis,
 
tamquam
caenamuscernamusgluttimus
aves
cochyliaconchilia
pisces
 
28      longe dissimilem noto celantia sucum,
longe dissimilem noto celantia sucum,
longe dissimilem noto celantia sucum,
 
dissimili notum
caelantia
secumsuccum
 
29      ut vel continuo patuit, cum passeris atque
 
assi et
 
30      ingustata mihi porrexerit ilia rhombi.
ingustata mihi porrexerit ilia rhombi.
 
angustataincrustata
porrexeratporrexit
 
31      post hoc me docuit melimela rubere minorem
post hoc me docuit melimela rubere minorem
 
m&em&a
rubera
 
32      ad lunam delecta. quid hoc intersit, ab ipso  
33      audieris melius. tum vibidius balatroni
 
balathronilabatroni
 
34      ‘nos nisi damnose bibimus, moriemur inulti’,
‘nos nisi damnose bibimus, moriemur inulti’,
 
damnosidampnose
moriamur
 
35      et calices poscit maiores. vertere pallor
et calices poscit maiores. vertere pallor
 
poscunt
meliores
 
36      tum parochi faciem nil sic metuentis ut acris
tum parochi faciem nil sic metuentis ut acris
tum parochi faciem nil sic metuentis ut acris
tum parochi faciem nil sic metuentis ut acris
tum parochi faciem nil sic metuentis ut acris
 
parrochi
nihil
sit
&in
acres
 
37      potores, vel quod maledicunt liberius vel
potores, vel quod maledicunt liberius vel
 
protures
male dicunt
 
38      fervida quod subtile exsurdant vina palatum.
fervida quod subtile exsurdant vina palatum.
 
suptile
exsurdatexurdant
 
39      invertunt allifanis vinaria tota
 
alii fanisalii lifanis
 
40      vibidius balatroque secutis omnibus: imi
vibidius balatroque secutis omnibus: imi
vibidius balatroque secutis omnibus: imi
 
ubidius
balathroque
imis
 
41      convivae lecti nihilum nocuere lagoenis.
convivae lecti nihilum nocuere lagoenis.
convivae lecti nihilum nocuere lagoenis.
 
nichilum
nocuele
laconislagaenislagenislaguenislogenis
 
42      adfertur squillas inter murena natantis
adfertur squillas inter murena natantis
adfertur squillas inter murena natantis
 
affertur
scillas
natantes
 
43      in patina porrecta. sub hoc erus ‘haec gravida’ inquit
in patina porrecta. sub hoc erus ‘haec gravida’ inquit
in patina porrecta. sub hoc erus ‘haec gravida’ inquit
in patina porrecta. sub hoc erus ‘haec gravida’ inquit
in patina porrecta. sub hoc erus ‘haec gravida’ inquit
 
pacina
herosherus
aechec
gaudia
inquid
 
44      ‘capta est, deterior post partum carne futura.  
45      his mixtum ius est: oleo, quod prima venafri  
46      pressit cella; garo de sucis piscis hiberi;
 
cella
 
47      vino quinquenni, verum citra mare nato,
 
quinqueni
 
48      dum coquitur (cocto chium sic convenit, ut non
 
quotquitur
 
49      hoc magis ullum aliud) pipere albo, non sine aceto,  
50      quod methymnaeam vitio mutaverit uvam.
quod methymnaeam vitio mutaverit uvam.
 
m&himnaeamme thymneammethimneammethymneammetimneam
motaveritmutaverat
 
51      erucas viridis, inulas ego primus amaras
erucas viridis, inulas ego primus amaras
 
aeerucasaerucasarulasarusaseruscas
luridesuridesvirides
 
52      monstravi incoquere; inlutos curtillus echinos,
monstravi incoquere; inlutos curtillus echinos,
monstravi incoquere; inlutos curtillus echinos,
 
incuoquere
illotosillutosinlotos
cortilluscurtilus
 
53      ut melius muria quod testa marina remittat’.
ut melius muria quod testa marina remittat’.
ut melius muria quod testa marina remittat’.
 
quaequamquo
murina
remittasremittit
 
54      interea suspensa gravis aulaea ruinas
interea suspensa gravis aulaea ruinas
 
graves
aulea
 
55      in patinam fecere, trahentia pulveris atri
in patinam fecere, trahentia pulveris atri
 
faecerefere
atris
 
56      quantum non aquilo campanis excitat agris.  
57      nos maius veriti, postquam nihil esse pericli
nos maius veriti, postquam nihil esse pericli
 
post quam
nihit
 
58      sensimus, erigimur; rufus posito capite, ut si  
59      filius inmaturus obisset, flere. quis esset
 
immaturus
 
60      finis, ni sapiens sic nomentanus amicum  
61      tolleret: ‘heu, fortuna, quis est crudelior in nos  
62      te deus? ut semper gaudes inludere rebus
 
illudere
 
63      humanis!’ varius mappa conpescere risum
humanis!’ varius mappa conpescere risum
humanis!’ varius mappa conpescere risum
 
variis
mappam
compescere
 
64      vix poterat. balatro suspendens omnia naso
 
balathrobarathro
 
65      haec est condicio vivendi’ aiebat, ‘eoque
‘haec est condicio vivendi’ aiebat, ‘eoque
 
hechoc
conditio
 
66      responsura tuo numquam est par fama labori.
responsura tuo numquam est par fama labori.
 
nunquam
pars
 
67      tene, ut ego accipiar laute, torquerier omni
tene, ut ego accipiar laute, torquerier omni
tene, ut ego accipiar laute, torquerier omni
 
ten
accipier
torquere romanitorqueri romani
 
68      sollicitudine districtum, ne panis adustus,  
69      ne male conditum ius adponatur, ut omnes
ne male conditum ius adponatur, ut omnes
 
ius
apponatur
 
70      praecincti recte pueri comptique ministrent.
praecincti recte pueri comptique ministrent.
praecincti recte pueri comptique ministrent.
 
precincti
pueri recte
comtique
 
71      adde hos praeterea casus, aulaea ruant si,
adde hos praeterea casus, aulaea ruant si,
adde hos praeterea casus, aulaea ruant si,
adde hos praeterea casus, aulaea ruant si,
adde hos praeterea casus, aulaea ruant si,
 
addi
os
preterea
aulea
ruunut
 
72      ut modo; si patinam pede lapsus frangat agaso.  
73      sed convivatoris, uti ducis, ingenium res
sed convivatoris, uti ducis, ingenium res
 
set
dicis
 
74      adversae nudare solent, celare secundae’.
 
adverse
 
75      nasidienus ad haec ‘tibi di, quaecumque preceris,
nasidienus ad haec ‘tibi di, quaecumque preceris,
nasidienus ad haec ‘tibi di, quaecumque preceris,
nasidienus ad haec ‘tibi di, quaecumque preceris,
nasidienus ad haec ‘tibi di, quaecumque preceris,
 
hec
ita
di
quaecunquequecumque
precaris
 
76      commoda dent: ita vir bonus es convivaque comis’
commoda dent: ita vir bonus es convivaque comis’
 
ut
est
 
77      et soleas poscit. tum in lecto quoque videres
 
videris
 
78      stridere secreta divisos aure susurros.
 
divissos
 
79      h. nullos his mallem ludos spectasse; sed illa  
80      redde age quae deinceps risisti. f. vibidius dum
 
vibidus
 
81      quaerit de pueris, num sit quoque fracta lagoena,
quaerit de pueris, num sit quoque fracta lagoena,
quaerit de pueris, num sit quoque fracta lagoena,
quaerit de pueris, num sit quoque fracta lagoena,
 
querit
quoquae
facta
lagenalagonalaguena
 
82      quod sibi poscenti non dentur pocula, dumque
 
dantur
 
83      ridetur fictis rerum balatrone secundo,
ridetur fictis rerum balatrone secundo,
 
victis
abalatronealatronebalathrone
 
84      nasidiene, redis mutatae frontis, ut arte
nasidiene, redis mutatae frontis, ut arte
 
namsidiene
motataemutate
 
85      emendaturus fortunam; deinde secuti  
86      mazonomo pueri magno discerpta ferentes
 
magni
 
87      membra gruis sparsi sale multo non sine farre,
 
gravis
 
88      pinguibus et ficis pastum iecur anseris albae
pinguibus et ficis pastum iecur anseris albae
 
pastaepastipasto
albealbialbisalbum
 
89      et leporum avolsos, ut multo suavius, armos,
et leporum avolsos, ut multo suavius, armos,
 
leporis
avulsosvulsos
 
90      quam si cum lumbis quis edit. tum pectore adusto
quam si cum lumbis quis edit. tum pectore adusto
quam si cum lumbis quis edit. tum pectore adusto
quam si cum lumbis quis edit. tum pectore adusto
 
qui sedit
edat
cum pectoredum pectore
adusta
 
91      vidimus et merulas poni et sine clune palumbis,  
92      suavis res, si non causas narraret earum et
 
suaves
 
93      naturas dominus; quem nos sic fugimus ulti,  
94      ut nihil omnino gustaremus, velut illis
ut nihil omnino gustaremus, velut illis
 
veludveluti
veluti si
 
95      canidia adflasset, peior serpentibus afris.
canidia adflasset, peior serpentibus afris.
canidia adflasset, peior serpentibus afris.
 
afflasset
peius
atris
 

TESTIMONIA


Ln. 1. Prisc. XVII 5, 38

Ln. 2—3. ‘nam — die’ Prisc. XV 3, 14

Ln. 2—3. schol. y (non Bamb. Fran.) epist. 15, 2

Ln. 5. ‘ut in sequentibus: iratum ventrem’ Porph. serm. II 2, 18

Ln. 8. cf ecbasis captivi v. 146: ‘sunt mihi lactucae, radices, semina silvae’

Ln. 9. Prisc. VI 4, 20 ‘siser — Coa’

Ln. 9. glossar. Mai [class. auct. VIII 230]

Ln. 10—11. ‘his — pertersit’ Prisc. VII 11, 55

Ln. 10—11. ‘acernam — pertexit’ glossar. Mai [class. auct VIII 15]

Ln. 11. ‘gausape purpureo mensam pertersit acernam’ Prisc. VII 15, 74

Ln. 15. Prisc. II 8, 46

Ln. 15. cf incerti excerpta argumenti grammatici § 56 p. 210 Eichenf. et Endl.: ‘Caecuba vina optima dicuntur’

Ln. 21. cf schol. Fran. ad serm. I 2, 2: ‘balatrones autem luxuriosas ac perditos vocat a Servilio Balatrone (balatron(a)e cod.) cuius in secundo meminit’

Ln. 26. cf Sedul. op. pasch. Ill 214: ‘cetera turba latet, numero nec clauditur ullo’

Ln. 29—30. Prisc. XVII, † init. add. in codd. RDI

Ln. 34. cf Ioann. Saresber. VIII 8: ‘si apud Nasidienum convivae conveniant, sordidus displicet apparatus, domus incomposita susurris incrustatur, et avaritia illius, qui tricliniis praeest, convivarum irrisoriam provocat gulam, ut quum Alifanis vinaria tota inverterint, submurmurent invicem illud Horatii: nos, nisi damnose bibimus, moriemur inulti’

Ln. 34. Verg. Aen. II 670: ‘numquam omnes hodie moriemur inulti’

Ln. 39. ‘invertunt Alifanis vinaria’ glossar. Mai [class. auct. VIII 44]

Ln. 47. cf ecbasis captivi v. 731: ‘quinquennis vini sitis est citra mare nati’

Ln. 49. Prisc. VI 4, 20 (del. rh): ‘piper allece non sine aceto’ in marg. r: ‘hoc magis ulla mali ut [lege: ullum aliut] piper albo non sine aceto’

Ln. 54—56. Servius ad Aen. I 697 (non Cassell.)

Ln. 58. cf Appulei. IIII 24, 290: ‘quidni? quae inter genua sua deposito capite sine modo flebat’

Ln. 64. cf Hieronym. epist. 85 ad Paulinum 4: ‘ne me putes in modum rustici Balatronis cuncta Origenis reprobare quae scripsit’

Ln. 64. Pers. 1, 118: ‘callidus excusso populum suspendere naso’

Ln. 73—74. ‘Multorum ingenium — secunde (hoc verb. om. Nostr.)’

Ln. 73. Vincent. Bellovac. spec. hist. 69 florileg. Parisin. 8818 Nostrad. 188

Ln. 74. florileg. Paris. 8069

Ln. 78. Prisc. X 5, 29

Ln. 81 sq. cf ecbasis captivi vv. 986 sq.: ‘scrutor raucisona, num sit quoque fracta lagena? quod mihi poscenti non dantur pocula vini

Ln. 86—87. Prisc. VI 16, 81: ‘discerpta — farre’

Ln. 89—90. ‘et — edat’ Prisc. XVII 7, 47

Ad graece scripta legenda typus graecus extrahe


GAI M. SEVER • MMDCCLX • MMDCCLXVII