Q. HORATIUS FLACCUS • OPERA ET COMMENTARII
CARM. ICARM. IICARM. IIICARM. IVCARM. SAEC.EP.SERM. ISERM. IIEPIST. IEPIST. IIA. P.

varia lectio et testimonia


opus et commentarii • varialectio et testimonia • prosodia et metra
1       nil admirari prope res est una, numici,
nil admirari prope res est una, numici,
nil admirari prope res est una, numici,
nil admirari prope res est una, numici,
 
nichilnihil
ammirari
properes
res
 
2      solaque quae possit facere et servare beatum.
solaque quae possit facere et servare beatum.
 
sola que
sola quaequesolaque, quae
quae
 
3      hunc solem, et stellas, et decedentia certis
hunc solem, et stellas, et decedentia certis
 
hincnunc
decedencia
 
4      tempora momentis sunt qui formidine nulla  
5      imbuti spectent – quid censes munera terrae?
imbuti spectent – quid censes munera terrae?
imbuti spectent – quid censes munera terrae?
 
imbuti
spectant
tærraae
 
6      quid maris extremos arabas ditantis et indos;
quid maris extremos arabas ditantis et indos;
quid maris extremos arabas ditantis et indos;
quid maris extremos arabas ditantis et indos;
 
aris
arabes
et
indos ¦¦ ludicra, quid – indos. ¦¦ ‘ludicra’. quid
 
7      ludicra, quid plausus, et amici dona quiritis, –
ludicra, quid plausus, et amici dona quiritis, –
 
ludicra? quid
plaususque
 
8      quo spectanda modo, quo sensu credis et ore?  
9      qui timet his adversa fere miratur eodem
 
is
 
10      quo cupiens pacto; pavor est utrubique molestus,
 
in utroqueutriqueutrobique
 
11      improvisa simul species exterret utrumque.
improvisa simul species exterret utrumque.
improvisa simul species exterret utrumque.
improvisa simul species exterret utrumque.
 
improvisa
speties
exercetexternat
exterruit utrumexterruit. utrumque
 
12      gaudeat an doleat, cupiat, metuatne – quid ad rem,
gaudeat an doleat, cupiat, metuatne – quid ad rem,
 
cupiat
metuatmetuatve
 
13      si quidquid vidit melius peiusve sua spe
si quidquid vidit melius peiusve sua spe
 
quiñquid
peiusnepeiusque
 
14      defixis oculis animoque et corpore torpet?  
15      insani sapiens nomen ferat, aequus iniqui –
insani sapiens nomen ferat, aequus iniqui –
insani sapiens nomen ferat, aequus iniqui –
insani sapiens nomen ferat, aequus iniqui –
 
insanis
nomen sapiens
feret
equsequus
 
16      ultra quam satis est virtutem si petat ipsam.
ultra quam satis est virtutem si petat ipsam.
ultra quam satis est virtutem si petat ipsam.
 
et
virtute
peteatpetet
 
17       i nunc, argentum et marmor vetus aeraque et artis
i nunc, argentum et marmor vetus aeraque et artis
i nunc, argentum et marmor vetus aeraque et artis
 
eraque
et artis
artaesartes
 
18      suspice, cum gemmis tyrios mirare colores;
suspice, cum gemmis tyrios mirare colores;
 
auspicesuscipesusspice
tiriostu et hos
 
19      gaude quod spectant oculi te mille loquentem;
 
spectent
 
20      navus mane forum, et vespertinus pete tectum –
navus mane forum, et vespertinus pete tectum
 
gnavusnavos
tecum
 
21      ne plus frumenti dotalibus emetat agris
 
me
 
22      mutus, et – indignum quod sit peioribus ortus –
mutus, et – indignum quod sit peioribus ortus –
 
muciusmucius etmutiusmutosmutus et
indignus
qui
 
23      hic tibi sit potius quam tu mirabilis illi.
 
illi. ¦¦ quidquid – illi, ¦¦ quicquid
 
24      quidquid sub terra est in apricum proferet aetas,
quidquid sub terra est in apricum proferet aetas,
quidquid sub terra est in apricum proferet aetas,
 
quicquid
in apertumin lucem
profer! atprofer&proferatprofert
 
25      defodiet condetque nitentia. cum bene notum  
26      porticus agrippae, via te conspexerit appi,
porticus agrippae, via te conspexerit appi,
 
agrippae etagrippae,agryppe,
appii
 
27      ire tamen restat numa quo devenit et ancus.
ire tamen restat numa quo devenit et ancus.
 
quod
quovenit
 
28      si latus aut renes morbo temptantur acuto,
si latus aut renes morbo temptantur acuto,
 
aureneset renes
temptatur
 
29      quaere fugam morbi. vis recte vivere? (quis non?)
 
quid
 
30      si virtus hoc una potest dare, fortis omissis  
31      hoc age deliciis. virtutem verba putas, et
hoc age deliciis. virtutem verba putas, et
hoc age deliciis. virtutem verba putas, et
hoc age deliciis. virtutem verba putas, et
 
haec
delictisdelictusdivitiis
putes
ut
 
32      lucum ligna? cave ne portus occupet alter,
lucum ligna? cave ne portus occupet alter,
 
locum
lusu digna
 
33      ne cibyratica, ne bithyna negotia perdas;
ne cibyratica, ne bithyna negotia perdas;
ne cibyratica, ne bithyna negotia perdas;
 
cibiraticacybiraticacybraticatibi ratica
bithinapithina
negocia
 
34      mille talenta rotundentur, totidem altera porro, et
mille talenta rotundentur, totidem altera porro, et
 
rudenturrutundentur
et
 
35      tertia succedant, et quae pars quadret acervum.
tertia succedant, et quae pars quadret acervum.
tertia succedant, et quae pars quadret acervum.
tertia succedant, et quae pars quadret acervum.
 
tercia
que
quadrat
acervom
 
36      scilicet uxorem cum dote fidemque, et amicos,
 
et
 
37      et genus, et formam regina pecunia donat;
 
nomen
 
38      ac bene nummatum decorat suadela venusque.
 
numatum
 
39      mancupiis locuples, eget aeris cappadocum rex;
mancupiis locuples, eget aeris cappadocum rex;
mancupiis locuples, eget aeris cappadocum rex;
mancupiis locuples, eget aeris cappadocum rex;
 
emancupatamancipiis
aeg&
eris
capadocum
 
40      ne fueris hic tu. chlamydes lucullus, ut aiunt,
ne fueris hic tu. chlamydes lucullus, ut aiunt,
 
nec
chlamidesclamides
 
41      si posset centum scaenae praebere rogatus,
si posset centum scaenae praebere rogatus,
si posset centum scaenae praebere rogatus,
 
possit
scaenescenae
prebere
 
42      “qui possum tot?” ait; “tamen et quaeram, et quot habebo
“qui possum tot?” ait; “tamen et quaeram, et quot habebo
“qui possum tot?” ait; “tamen et quaeram, et quot habebo
“qui possum tot?” ait; “tamen et quaeram, et quot habebo
 
possim
ait
queram
quod
 
43      mittam”; post paulo scribit sibi milia quinque
 
millia
 
44      esse domi chlamydum; partem vel tolleret omnes.
esse domi chlamydum; partem vel tolleret omnes.
esse domi chlamydum; partem vel tolleret omnes.
 
chlamidumclamidumclamydumdamidum
toleret
omnes
 
45      exilis domus est ubi non et multa supersunt,
exilis domus est ubi non et multa supersunt,
 
est
ex
 
46      et dominum fallunt, et prosunt furibus. ergo  
47      si res sola potest facere et servare beatum,
 
facere
 
48      hoc primus repetas opus, hoc postremus omittas.
hoc primus repetas opus, hoc postremus omittas.
 
primum
omitas
 
49       si fortunatum species et gratia praestat,
si fortunatum species et gratia praestat,
si fortunatum species et gratia praestat,
 
sic
speties
prestitprestatprestet
 
50      mercemur servum qui dictet nomina, laevum
mercemur servum qui dictet nomina, laevum
mercemur servum qui dictet nomina, laevum
 
servom
dicet & nomina
nomina, laevomnomina, sævumnomina, saevumnomina, scaevumnomina, servumnomina, sevum
 
51      qui fodicet latus, et cogat trans pondera dextram
qui fodicet latus, et cogat trans pondera dextram
 
fodiatfodiet
pondere
 
52      porrigere: “hic multum in fabia valet, ille velina;  
53      cui libet hic fascis dabit, eripietque curule
cui libet hic fascis dabit, eripietque curule
cui libet hic fascis dabit, eripietque curule
 
cuilibet
hisis
fasces
 
54      cui volet, importunus, ebur”; “frater”, “pater” adde,
 
inportunusinpoturnus
 
55      ut cuique est aetas ita quemque facetus adopta.
ut cuique est aetas ita quemque facetus adopta.
ut cuique est aetas ita quemque facetus adopta.
ut cuique est aetas ita quemque facetus adopta.
 
cuique
cuiquest
facetos
adapta
 
56      si “bene qui cenat – bene vivit”, lucet – eamus
si “bene qui cenat – bene vivit”, lucet – eamus
 
caenat
vivit bene
 
57      quo ducit gula, piscemur, venemur (ut olim
quo ducit gula, piscemur, venemur (ut olim
 
ducet
veneremur
 
58      gargilius, qui mane plagas, venabula servos
 
garriliusgraciliusgragilius
 
59      differtum transire forum populumque iubebat,
differtum transire forum populumque iubebat,
 
transferre
campumqueclivomquecoplamqueplateasque
 
60      unus ut e multis populo spectante referret
unus ut e multis populo spectante referret
 
et
refferret
 
61      emptum mulus aprum); crudi tumidique lavemur,
 
timidique
 
62      quid deceat, quid non obliti, caerite cera
quid deceat, quid non obliti, caerite cera
quid deceat, quid non obliti, caerite cera
 
qui non
cerite
caera
 
63      digni, remigium vitiosum ithacensis ulixei,
digni, remigium vitiosum ithacensis ulixei,
digni, remigium vitiosum ithacensis ulixei,
digni, remigium vitiosum ithacensis ulixei,
 
remium viciosum
viciosum
itacensis
ulixiulixisulyxis
 
64      cui potior patria fuit interdicta voluptas.
cui potior patria fuit interdicta voluptas.
 
qui
patriae
 
65      si, mimnermus uti censet, sine amore iocisque
si, mimnermus uti censet, sine amore iocisque
 
si pro nervus
meninermusmimnernusminervus
 
66      nil est iucundum, vivas in amore iocisque.
nil est iucundum, vivas in amore iocisque.
nil est iucundum, vivas in amore iocisque.
 
nihil
iocundum
iocisquae
 
67      vive, vale. siquid novisti rectius istis  
68      candidus, imperti; si nil, his utere mecum.
candidus, imperti; si nil, his utere mecum.
 
imperti
nihilnon
 

TESTIMONIA


Ln. 1 sq. florileg. Nostradam. Iohannes de Monsterolio epist. 70 ap. larten. vett. scriptt. ampl. coll. 1437-e

Ln. 2. cf Ioannes Saresberiensis olicrat. VIII 24: ‘quae sola possunt facere et servare beatum’

Ln. 7. Diomedes lib. I p. 327 K.: ‘Flaccus in satura Quiritem dixit’ (= Pers. 5, 76)

Ln. 7. Servius [Sergius] comment. in Donatum p. 432 K.: ‘sed legimus apud Horatium hunc Quiritem, ut sit nominativus hic Quiris’

Ln. 7—32. florileg. Nostradam.

Ln. 12. ‘gaudeas an doleas, cupias metuasque quid ad rem?’

Ln. 12. Hildebertus lib. de querimonia et conflictu carnis et spiritus p. 945

Ln. 16. Ioannes Victoriensis VI 1 p. 418 B.

Ln. 16. cf Ioannes Saresberiensis policr. III 9: ‘quia enim virtutem amplectitur ipsam?’

Ln. 16 sq. Ioannes Saresberiensis policr. I 4 et IIII 9

Ln. 24. ecbasis captivi v. 472

Ln. 25 sq. cf Ovid. ex Ponto II 4, 19 sq.: ‘nos fora viderunt pariter, nos porticus omnis, nos via, nos iunctis curva theatra locis’

Ln. 25—27. ‘cum bene notum porticus Agripennio te conspexerit, Apii ire tamen restat in via, quo devenit et Ancus’

Ln. 25—27. Hildebertus moral. philos. p. 992

Ln. 31 sq. cf Ioannes Saresberiensis policr. VII 12: ‘errant qui virtutem verba putant, ut lucum ligna’

Ln. 34—38. florileg. Nostradam.

Ln. 36 sq. ‘uxorem — donat’ Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 68

Ln. 37. Hildebertus moral. philos. p. 990

Ln. 37 sq. Ioannes Saresberiensis policr. V 17 metalog. 14

Ln. 38. Priscianus instit. IIII, 5

Ln. 38. Abbo Floriacensis quaest. grammat. c. 6 [Mai class. auct. V 356]

Ln. 38. ‘decorat — Venusque’ glossarium Mai [classic. auct. VIII 604]

Ln. 45 sq. ‘namque exilis domus est, ubi non multa supersunt et dominum fallunt et furibus prosunt’ Hildebertus moral. philos. p. 988

Ln. 45—48. florileg. Nostradam.

Ln. 55. florilegium Parisin. 8069

Ln. 55. ecbasis cativi v. 617

Ln. 56 sq. ‘si — gula’ schol. Persii 4, 17

Ln. 62 sq. Priscianus instit. IIII 5, 29

Ln. 62 sq. ‘Caerite — Ulixei’ Priscianus instit. VI 18, 92

Ad graece scripta legenda typus graecus extrahe


GAI M. SEVER • MMDCCLX • MMDCCLXVII